Το θρυλικό ντοκιμαντέρ της Λένι Ρίφενσταλ!

Ο Θρίαμβος της Θέλησης: ένα από τα σημαντικότερα φίλμ όλων των εποχών!

Του Γιώργου Πισσαλίδη.
Στις 31 Μαρτίου στις 12 το μεσημέρι στον κινηματογράφο «Τριανόν» προβλήθηκε ο «Θρίαμβος της Θέλησης», το θρυλικό ντοκιμαντέρ της Λένι Ρίφενσταλ για το Συνέδριο του Εθνοκοινωνικού Κόμματος της Γερμανίας του 1934 στην Νυρεμβέργη. Μια ταινία που θεωρείται ακόμα και από τους αντιπάλους της από τις σημαντικότερες όλων των εποχών. Με αφορμή αυτή την σπάνια προβολή εν μέσω αριστεροκρατίας αλλά και τα 110 χρόνια από την γέννηση της μεγάλης Λένι Ρίφενταλ αποφασίσαμε να γράψουμε την άποψη μας για αυτό το κορυφαίο αριστούργημα του εθνικιστικού κινηματογράφου.
Τα πριν τού «Θρίαμβου της Θελήσεως»
Το 1933 ο Χίτλερ και το Εθνικιστικό Σοσιαλιστικό Κόμμα των Γερμανών Εργαζομένων ανεβαίνουν στην εξουσία. Εκείνο που επιθυμούν είναι μια εθνική και κοινωνική αναγέννηση, που θα σηκώσει τον γερμανικό λαό από την κατάντια που τον έριξε το Κραχ και η Συνθήκη των Βερσαλλιών. Όμως οι ομιλίες δεν αρκούν. Η εθνικιστική κυβέρνηση πρέπει να χρησιμοποιήσει το καινούργιο μέσον, τον κινηματογράφο. Ο Γιόζεφ Γκαίμπελς έχει δει από νωρίς τα προπαγανδιστικά αριστουργήματα του Αϊζενστάιν («Θωρηκτό Ποτέμκιν», «Οκτώβρης») και εμπνευσμένος από αυτά ήθελε να κτίσει τον εθνικιστικό κινηματογράφο της Γερμανίας. Αυτό το όνειρο θα γινόταν πραγματικότητα με την βοήθεια του μεγαλύτερου κινηματογραφικού ταλέντου της Γερμανίας: της Λένι Ρίφενσταλ.
Η Ρίφενσταλ είχε ακούσει τον Χίτλερ ως υποψήφιο σε ένα Συνέδριο του κόμματος το 1932 και είχε γοητευθεί από το ταλέντο του ως ρήτορα. Την ίδια χρονιά στην διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας «Μπλε Φως» που σκηνοθέτησε, έγραψε και πρωταγωνίστησε διάβασε το «Ο Αγών μου» και έγινε ορκισμένη εθνικοσοσιαλίστρια. Έγραψε στον Χίτλερ ζητώντας του ακρόαση. Μετά την συνάντηση, ο Χίτλερ, ο οποίος θαύμαζε το «Μπλε Φως», της πρότεινε να σκηνοθετήσει την «Νίκη της Πίστης» ένα ωριαίο ντοκιμαντέρ για το πέμπτο Συνέδριο του κόμματος στην Νυρεμβέργη το 1933. Εντυπωσιασμένος από την δουλειά της, θα ο Χίτλερ της ζητάει να σκηνοθετήσει το έκτο συνέδριο το 1934. Αρχικά η Ρίφενσταλ αρνείται γιατί δεν θέλει να γυρίσει άλλες ταινίες για το κόμμα. Θα το κάνει μόνο όταν αποτύχουν τα γυρίσματα τον «Τίφλαντ» του Γιουτζήν ντ Αλμπέρ της αγαπημένης όπερας του Χίτλερ. Και με την απαίτηση να μην γυρίσει μετά άλλο φιλμ για το κόμμα. Εκείνος δέχεται και γίνεται ο παραγωγός της ταινίας.
Η ταινία που δόξασε τον Χίτλερ
Ο «Θρίαμβος της Θελήσεως» (Triumph des Willens) ξεκινά με τον Χίτλερ ως καινούργιο θεό να κατεβαίνει από τους ουρανούς μέσα σε ένα αεροπλάνο με την μουσική του Βάγκνερ από τους «Αρχιτραγουδιστές της Νυρεμβέργης» ως μουσικό «μπακγκράουντ» που σιγά-σιγά μετατρέπεται στο Horst Wessel Lied. Είναι μια πρώτη εισαγωγή στην πολιτική θρησκεία του Γ! Ράιχ στα πρότυπα του Ρουσσώ.
Το αεροπλάνο περνά ανάμεσα από καθολικούς ναούς, σύμβολα της κυρίαρχης θρησκείας της Γερμανίας. Σε όλη την διάρκεια βλέπουμε ναούς, καμπάνες να κτυπούν, χριστιανικά σύμβολα με τα οποία ο Χίτλερ ήθελε να συνδέεται. Θα δούμε τον λαό να τον αποθεώνει και ο ίδιος να συναντά αγρότες, σύμβολα της παραδοσιακής Γερμανίας.
Η Ρίφενσταλ τραβάει κοντινά πλάνα των κορυφαίων του κόμματος, όπως ο Ρούντολφ Ες, ο Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ , ο Χανς Φρανκ, ο Φριτζ Τόντ , ο Ρόμπερτ Λέυ και ο Τζούλιους Στάινερ. Πολλοί θα ενθουσιαστούν, αλλά προσωπικά πιστεύουμε ότι με εξαίρεση ίσως τον Ές και τον Γκαίμπελς, αυτοί οι λόγοι είναι από τα αδύνατα σημεία του φιλμ. Αντίθετα οι λόγοι του Χίτλερ συναρπάσουν και αντίθετα με την συνήθεια του είναι σύντομοι.
Ο πρώτος λόγος στον ανθό της Γερμανίας δηλώνει ενότητα «Θέλουμε να είμαστε ένα ενωμένο έθνος, και εσείς νεολαίοι μου θα είστε αυτό το έθνος. Στο μέλλον δεν θα θέλουμε να δούμε τάξεις και κλίκες και εσείς δεν θα πρέπει να επιτρέψετε να αναπτυχθούν ανάμεσα σας» Ενώ στους εργάτες δηλώνει «Η ιδέα της εργασίας δεν θα είναι πια κάτι που θα χωρίζει, αλλά που θα ενώνει και δεν θα υπάρχει πια κανένας στην Γερμανία που θα θεωρεί την χειρονακτική εργασία κατώτερη όποιας άλλης μορφής εργασίας». Το κοινωνικό και αλληλεγγυϊκό ιδεώδες στην καλύτερη τους μορφή.
Το καλύτερο μέρος του φιλμ είναι η τελευταία μέρα με χιλιάδες SS και SA να παρελαύνουν με τις σβάστικες και τα λάβαρα να θυμίζουν την Αρχαία Ρώμη. Είναι εδώ που ο Χίτλερ δικαιολογεί την «Νύχτα των Μεγάλων Μαχαιριών». Το σημαντικότερο είναι η ευλογία των διαφόρων σβάστικων με την παλιά σβάστικα που έφερε το αίμα των νεκρών του «Κινήματος της μπυραρίας» Σκηνή που θυμίζει θρησκευτική τελετή, ενώ αλλού ο Χίτλερ συγκρίνει το Τρίτο Ράιχ με θρησκευτικό τάγμα. Η Ρίφενσταλ μέσα από ριζοσπαστικές μεθόδους κινηματογράφισης παρουσιάζει τον Χίτλερ ως τον Γερμανό Μεσσία. Δεν είναι σύμπτωση που η τελευταία παρέλαση λαμβάνει χώρα μπροστά τον ναό της Παναγίας στην Νυρεμβέργη.
Όμως αν και το συνέδριο χρειάσθηκε πολύ προετοιμασία, τίποτα από αυτά δεν δείχνεται. Αντίθετα, λόγου χάριν στο «Γούντστοκ», ακρογωνιαία ταινία της αριστερής κουλτούρας, το βλέπεις. Όμως η Λένι Ρίφενσταλ δεν χρειάσθηκε να ξανακάνει άλλα ταινία για το Τρίτο Ράιχ. Η ανώτερη «Ολυμπία» ήταν ανάθεση της Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων, όχι του Χίτλερ. Τέτοια ήταν η εξύμνηση του Χίτλερ που το Γ! Ράιχ δεν γύρισε άλλη ταινία παρόμοιου στυλ. Ήταν σαν η Ρίφενσταλ να τελείωνε με όλους τους ανταγωνιστές.
Όμως πόσο σύγχρονη μένει ο «Θρίαμβος της Θέλησης»; Φτάνει κανείς να δει τον «Πόλεμο των Άστρων» (1977) και την είσοδο του Κόμμοδου στην Ρώμη στον «Μονομάχο» για να καταλάβει την επίδραση του στον σύγχρονο κινηματογράφο.

Read the rest of this entry »