Αθήνα – Σκόπια: η ώρα της αλήθειας!
Εδώ και δεκαεπτά (17) έτη, Αθήνα και Σκόπια έχουν εμπλακεί φαινομενικά σε μια διαπραγμάτευση υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, σχετικά με το πεδίο και το εύρος χρήσης του όρου «Μακεδονία» και των παραγώγων του. Τι σημαίνει αυτό; Πολύ απλά, μαζεύονται κάποιοι άνθρωποι χωρίς πολιτική επιρροή σε ένα δωμάτιο, λέει ο καθένας τα δικά του, φωτογραφίζονται χαμογελαστοί και μετά ανανεώνουν το ραντεβού τους για το κοντινό μέλλον. Το σκηνικό συνεχίζεται μέχρι ναυτίας, χωρίς οποιοδήποτε αποτέλεσμα. Η ιστορική εξέλιξη του ζητήματος είναι επαρκώς καταγεγραμμένη, όμως τι πραγματικά συμβαίνει σήμερα και γιατί;
Από τη στιγμή που διαλύθηκε η Γιουγκοσλαβία, η Αθήνα μπορούσε να δώσει στα Σκόπια μόνο πέντε (5) πολιτικές επιλογές:
1) να μη χρησιμοποιούν τον όρο «Μακεδονία» και τα παράγωγά του για το νέο ανεξάρτητο κράτος, τους ανθρώπους και τη γλώσσα τους
2) να αυτοπροσδιορίζονται ως μέρος του ευρύτερου γεωγραφικού χώρου της σύγχρονης Μακεδονίας, χρησιμοποιώντας την κατάλληλη ορολογία εντός και εκτός συνόρων
3) να προσδιορίζονται μόνο στο εξωτερικό ως μέρος του ευρύτερου γεωγραφικού χώρου της σύγχρονης Μακεδονίας
4) να προσδιορίζουν μόνο στο εξωτερικό και μόνο το κράτος τους ως μέρος του ευρύτερου γεωγραφικού χώρου της Μακεδονίας
5) να χρησιμοποιούν τον όρο «Μακεδονία» και τα παράγωγά του χωρίς περιορισμούς
Τι συνέβη
Με βάση τα τρέχοντα δεδομένα, η πρώτη επιλογή έχει πρακτικά χαθεί. Μια πολιτική ηγεσία του παρελθόντος και ένα μειοψηφικό, πλην επιδραστικό ιδεολογικό ρεύμα, θεωρούσαν το θέμα όχι ιδιαιτέρως σοβαρό. Το αποτέλεσμα ήταν να μη δίνονται ξεκάθαρα μηνύματα[1] στους εταίρους μας, αν και μας είχαν δώσει πλήρη στήριξη. Η ιστορική καταγραφή καταρρίπτει το προσχηματικό επιχείρημα περί μη ανακίνησης εθνοτικών ζητημάτων, δεδομένων των εστιών αυτανάφλεξης και της συνεχιζόμενης στρατιωτικής παρεμβατικότητας στο συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο. Ας αρκεστούμε απλά στην αυτοκριτική: όταν μια εκλεγμένη ηγεσία δεν πιστεύει πραγματικά σε κάτι, δεν το πετυχαίνει.
Η τελευταία επιλογή έχει πρακτικά παγιωθεί, διότι δισεκατομμύρια ανθρώπων δεν επιθυμούν να στραμπουλήξουν τη γλώσσα και το μυαλό τους. Όταν γίνεται αναφορά σε ανθρώπους που ζουν σήμερα και δεν έχουν καν γεννηθεί στη Γιουγκοσλαβία, φαίνεται τουλάχιστον ιδιόρρυθμο να χαρακτηρίζονται «Προγιουγκοδημομάκες» («Fyromians»). Μπορούμε να γράφουμε όσα πύρινα κείμενα θέλουμε μεταξύ μας (με αμφιβόλου γλωσσικής ποιότητας αναφορές σε «αποκαλύψεις», «αποκλειστικότητες», κρυφά υπερόπλα και υπεργαλαξιακές αποικίες), αλλά για την ώρα ο κόσμος δεν περιστρέφεται γύρω από εμάς. Αν τον κάνουμε να περιστρέφεται θα το γιορτάσουμε παρέα, όμως μέχρι τότε έχουμε δουλειά να κάνουμε – ξεκινώντας από τα του οίκου μας, κατά προτίμηση.
Μένουν τρεις (3) διαπραγματευτικές επιλογές για την Αθήνα. Στη πρώτη τα Σκόπια συμφωνούν σε μια ριζική – για την ψυχοσύνθεσή τους – αλλαγή ταυτότητας (είναι «κάποιοι» Μακεδόνες, όχι «οι» Μακεδόνες). Στις δύο επόμενες, η Αθήνα βάζει την υπογραφή της σε μια συμφωνία που πρακτικά δεν αλλάζει τίποτα για τους γείτονες.
Γιατί συνέβη
Σε μια μη συμβατική ανάγνωση, η παγίωση της χρήσης του όρου «Μακεδονία» για την άλλη πλευρά μπορεί και να μην οφείλεται στην «αδιαλλαξία των γειτόνων», αλλά στην τακτική της Αθήνας. Ας οριοθετήσουμε σύντομα τις προηγούμενες επιλογές.
α) Τι θέλει η Ελλάδα και γιατί;
Κατά τα φαινόμενα, θέλει ένα ανεξάρτητο κράτος μεταξύ Αλβανίας και Βουλγαρίας, ώστε να μην επωφεληθούν σε ενδεχόμενη αλλαγή συνόρων.
β) Πώς επιτυγχάνεται αυτό, δεδομένων του πολιτικού παρελθόντος, των ισχυρών εθνοτικών διαφορών, του ζητήματος του Κοσσυφοπεδίου και των ιστορικών δεσμών με Τίρανα και Σόφια;
Με την ανάδειξη μιας ταυτότητας που θα απομακρύνεται στο μέτρο του δυνατού από το σλαβικό στοιχείο, ενώ θα ελαχιστοποιεί τα σημεία επικάλυψης με την αλβανική και τη βουλγαρική.
γ) Τι είδους ταυτότητα μπορεί να είναι αυτή;
Μια ταυτότητα που θα ριζώνεται σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου από τις προαναφερόμενες.
Σε μια σειρά ζητημάτων πολιτικής διαχείρισης, η ανάγκη για διατήρηση της εκλογικής πελατείας οδηγεί στον «από μηχανής μπαμπούλα»: το πρόβλημα χρόνισε, εμείς κάναμε ό,τι μπορούσαμε, «μας το επιβάλλουν οι ξένοι». Πρόκειται για μια εξόχως αντιδημοκρατική και προσβλητική αντιμετώπιση των Ελλήνων πολιτών, οι οποίοι θεωρούνται περιορισμένων νοητικών δυνατοτήτων συγκρινόμενοι με μια πεφωτισμένη, ανώτερη κάστα. Πλην τούτου, ένας ντόπιος πολιτευτής επιθυμεί να εμφανίζεται καλός καγαθός. Δεν μπορεί να παραδεχτεί την ανεπάρκεια και την ανικανότητά του στη διαχείριση θεμάτων που υπερβαίνουν το βιολογικό του κύκλο, στα οποία λανθασμένες αποφάσεις μπορεί να έχουν τραγικές συνέπειες στο μέλλον.
Πώς συνέβη
Διαπραγμάτευση σημαίνει μετακινούμαι όσο μετακινείται και η άλλη πλευρά. Δεν σημαίνει αλλάζω ριζικά την αρχική μου θέση, μετακινούμαι στο μέσο της διαδρομής, αφήνω τους γείτονες πρακτικά στην αρχική τους θέση και παρακαλάω να συναντηθούμε στα μισά της υπόλοιπης διαδρομής! Αυτό σημαίνει πως στο τέλος μετακινήθηκα τουλάχιστον κατά τα τρία τέταρτα. Πρόκειται για υποχώρηση και ήττα, όχι για διαπραγμάτευση. Πρέπει να μάθουμε να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους.
Σήμερα η Αθήνα λέει στους Έλληνες πολίτες: όλοι πια τους λένε σκέτο «Μακεδόνες», σε μια χρονική στιγμή με το λιγότερο εκλογικό κόστος θα τους πούμε για τα μάτια του κόσμου «Βορειομακεδόνες» ή κάτι ανάλογο, εκείνοι θα συνεχίσουν να ονομάζουν εαυτούς «Μακεδόνες». Το όνομα του κράτους, το οποίο υποτίθεται πως είναι το αντικείμενο της διαπραγμάτευσης, ήταν και είναι δευτερεύον. Το ζήτημα της ταυτότητας ήταν και είναι το ουσιαστικό. Πόσο εύκολα μια κυβέρνηση στα Σκόπια θα υπογράψει την αλλαγή της εθνικής ταυτότητας της πλειοψηφίας των πολιτών του κράτους που εκπροσωπεί;
Τι μπορεί να συμβεί
Οι σκεπτόμενοι πολίτες θα κρίνουν αν οι καθυστερήσεις της Αθήνας οφείλονται σε ανεπάρκεια ή σκοπιμότητα. Ας περιοριστούμε στην αναφορά ενός πρόσφατου περιστατικού, όπου το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελληνικής Δημοκρατίας ρωτήθηκε[2] αν γνωρίζει τον αριθμό και τα ονόματα των χωρών που αναγνωρίζουν τη γειτονική χώρα με τη συνταγματική της ονομασία (στα ελληνικά, «Δημοκρατία της Μακεδονίας»). Το Υπουργείο ουσιαστικά απάντησε[3] πως ερχόμαστε εν ειρήνη, αν και ο κος Γκρούεφσκι είναι κακό παιδί.
Για να μας εντυπωθεί καλύτερα, άλλη μια φορά, λίγο διαφορετικά. Το Υπουργείο Εξωτερικών ρωτήθηκε για τα ονόματα των χωρών που αναγνωρίζουν τη γειτονική χώρα ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Το Υπουργείο Εξωτερικών δεν απάντησε. Με βάση τα μαθηματικά σε αυτό το σύμπαν, υπάρχουν δύο πιθανά ενδεχόμενα: α) δεν θέλει να μας πει, β) δεν γνωρίζει.
Ίσως οι αναγνώστες βοηθηθούν από μια «μικρή» λεπτομέρεια: το Υπουργείο Εξωτερικών της γειτονικής χώρας δεν έχει δώσει ποτέ στη δημοσιότητα αντίστοιχο κατάλογο, ενώ ισχυρίζεται πως 133 χώρες του κόσμου αναγνωρίζουν διμερώς τη συνταγματική τους ονομασία.
Η δουλειά των γειτόνων είναι να φροντίζουν τα συμφέροντά τους, με κάθε θεμιτό ή αθέμιτο μέσο. Μένει να διευκρινιστεί ποια είναι η δουλειά και τα συμφέροντα των Ελλήνων, Μακεδόνων ή μη, πολιτικών ή μη, εντός και εκτός Ελλάδας.
22.2.12
agaphnos
Athens Time
