Τρέμουν οι αγορές....

Tρέμουν επανάληψη της κρίσης του 2008 οι αγορές - Η Ελλάδα σε ρόλο Lehman Brothers

Περίπου 250 δισ. δολάρια εξανεμίστηκαν από τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια την τελευταία εβδομάδα. Αυτό που ξεκίνησε σαν μια ελληνική κρίση χρέους, εξελίσσεται πλέον σε μια πραγματικά παγκόσμια ανησυχία, καθώς πολλοί σπεύδουν να μιλήσουν για το δεύτερο επεισόδιο της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, με την Ελλάδα να παίζει το ρόλο που τότε διαδραμάτιζε η Lehman Brothers. Το τελευταίο κύμα ρευστοποιήσεων διέγραψε όλα τα κέρδη που είχαν επιτύχει τα διεθνή χρηματιστήρια από τις αρχές του έτους. Η στροφή των επενδυτών προς πιο ασφαλείς τοποθετήσεις ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την αναταραχή που καταγράφεται στα χρηματιστήρια, τις αγορές ομολόγων, το συνάλλαγμα ή ακόμα και τη διατραπεζική αγορά. Την ίδια στιγμή, όμως, αυτή είναι και μία λογική αντίδραση έπειτα από το ισχυρότερο χρηματιστηριακό ράλι των τελευταίων 70 χρόνων που εδώ και ένα χρόνο εκτυλίσσεται στις διεθνείς αγορές.

Την ώρα που η βελτίωση των προοπτικών της παγκόσμιας οικονομίας και η επιτάχυνση των ρυθμών ανάπτυξης δημιουργούσαν ένα προσοδοφόρο trade ανάκαμψης στα χρηματιστήρια, οι επενδυτές είδαν ξαφνικά αυτές τις προοπτικές να κλονίζονται από την απειλή μετάδοσης της ελληνικής κρίσης.

Η λέξη «μετάδοση» έγινε το σύνθημα των ημερών στις αγορές, καθώς οι επενδυτές αντιλαμβάνονταν ότι το πακέτο διάσωσης των 110 δισ. ευρώ που συμφώνησαν να διαθέσουν στην Ελλάδα η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν σταματά το ντόμινο των εξελίξεων.

Η απειλή υποβάθμισης της Πορτογαλίας από τη Moody’s και οι φήμες που ήθελαν την Ισπανία να ζητά το δικό της πακέτο διάσωσης ύψους 280 δισ. ευρώ, έκαναν σαφές σε όλο τον πλανήτη ότι αυτό που έως πρότινος αποκαλούνταν «ελληνική κρίση» είναι πλέον κρίση του ευρώ. «Οι πιέσεις της μετάδοσης συνεχίζουν αμείωτες. Οι φλόγες διαπέρασαν τον τοίχο προστασίας που έστησαν με το πρόγραμμά τους για την Ελλάδα το ΔΝΤ και η Ε.Ε.», εξηγεί ο επικεφαλής οικονομολόγος της Unicredit, Marco Annunziata.

Ευρωπαϊκές μετοχές και τράπεζες μετρούν πληγές

Με τις ευρωπαϊκές τράπεζες να μετρούν ήδη την έκθεσή τους στα ελληνικά κρατικά ομόλογα, πολλοί θυμούνται τον τρόπο με τον οποίο η χρεοκοπία της Lehman Brothers το Σεπτέμβριο του 2008, απείλησε να συμπαρασύρει στην κατάρρευση ολόκληρο το χρηματοοικονομικό σύστημα του πλανήτη.

Μάλιστα, όπως αποκαλύπτει η Wall Street Journal, αξιωματούχοι του αμερικανικού Υπουργείου Οικονομικών πιέζουν παρασκηνιακά τους ομολόγους τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να επιταχύνουν το σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας, προκειμένου να περιορίσουν τη μετάδοση της κρίσης.

Αυτό που φοβούνται είναι ότι εάν το πρόβλημα δεν περιοριστεί στην Ελλάδα, ή έστω στην ευρωπαϊκή περιφέρεια, τα 700 δισ. δολάρια που είχε διαθέσει η αμερικανική κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της κρίσης του 2008, θα αποδειχτούν λίγα μπροστά σε αυτά που θα απαιτηθούν για τη διάσωση των ευρωπαϊκών χωρών. Πρωτίστως φόβοι υπάρχουν ως προς τις ευρωπαϊκές αγορές, τον τραπεζικό κλάδο και το ευρώ.

Τα στοιχήματα στην πτώση των ευρωπαϊκών μετοχών σημείωσαν ρεκόρ στην αγορά παραγώγων, με τους traders να μεταφέρουν πληροφορίες για τεράστια αύξηση του όγκου συναλλαγών από επενδυτές που αναζητούν προστασία απέναντι στις ανοιχτές θέσεις που έχουν στην Ευρώπη.

Θεωρητικά, οι χρηματιστηριακές επενδύσεις δεν είναι οι πρώτες που επηρεάζονται σε μια κρίση χρέους. Αυτή τη στιγμή ο ιδιωτικός τομέας βρίσκεται σε φάση ανάκαμψης και σίγουρα θεωρείται πολύ πιο υγιής από τον κρατικό. Εντούτοις, στην πράξη, οι ανησυχίες για τη φερεγγυότητα των ευρωπαϊκών χωρών μεταδίδονται στις χρηματιστηριακές αγορές κυρίως μέσω του τραπεζικού κλάδου. Όπως εξηγούν οι αναλυτές της JP Morgan, οι τράπεζες συνηθίζουν να τηρούν το 10% του ενεργητικού τους σε κρατικά ομόλογα.

Επιπλέον, το κόστος χρηματοδότησής τους τείνει να αυξάνεται μαζί με το κόστος δανεισμού της χώρας στην οποία ανήκουν, αφού στα μάτια των επενδυτών, μια τράπεζα δεν μπορεί να θεωρείται λιγότερο ριψοκίνδυνη από την εκάστοτε χώρα. Οι ανησυχίες εντάθηκαν μετά την προειδοποίηση που εξέδωσε την Πέμπτη η Moody’s, ότι οι τράπεζες της Ευρωζώνης αντιμετωπίζουν «πολύ πραγματικές, κοινές απειλές».

Ο οίκος προειδοποίησε ότι τα τραπεζικά συστήματα της Ελλάδας, της Πορτογαλίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Ιρλανδίας, ακόμα και της Μ. Βρετανίας θα δεχτούν πιέσεις εάν η κρίση κλιμακωθεί. Οι κίνδυνοι τους οποίους αντιμετωπίζουν οι τράπεζες είναι «περισσότερο μια συνέπεια των πιέσεων στα κράτη· δευτερευόντως συνδέονται με τη δική τους φερεγγυότητα. «Η ψυχολογία στις αγορές μπορεί να αποδειχτεί αρκετά ισχυρή και με διάρκεια, ώστε να δημιουργήσει μια δική της πραγματικότητα και να εκθέσει τις χώρες αυτές σε μια κοινή απειλή», εξήγησαν οι αναλυτές της Moody’s.

Υπ’ αυτές τις συνθήκες, η JP Morgan περιμένει περαιτέρω πιέσεις στον τραπεζικό κλάδο, αφού, όπως έχει υπολογίσει, για κάθε αύξηση του κόστους χρηματοδότησης κατά 10 μονάδες βάσης, οι χρηματοοικονομικές εταιρείες χάνουν 1,7% των κερδών τους. Με το φόβο να επιστρέφει στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια και τη μεταβλητότητα να αγγίζει τα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 10 μηνών, οι χαμηλές αποτιμήσεις των μετοχών δεν αρκούν για να προσελκύσουν μεγάλα χαρτοφυλάκια. «Δεν είμαστε αγοραστές.

Εάν ο επενδυτικός σου ορίζοντας είναι της τάξης του ενός έτους, είναι ώρα να αγοράσεις. Όμως, εάν επενδύεις με ορίζοντα ενός μήνα, είναι ακόμα νωρίς. Οι διακυμάνσεις θα παραμείνουν έντονες. Η αγορά κινδυνεύει να κινηθεί προς χαμηλότερα επίπεδα», δήλωσε στο Bloomberg ο Romain Boscher, επικεφαλής μετοχών της Groupama Asset Management στο Παρίσι, η οποία διαχειρίζεται 120 δισ. δολάρια. Πάντως, τα στοιχεία των αποτιμήσεων δείχνουν ότι οι ευρωπαϊκές μετοχές είναι κατά 13% φτηνότερες σε σχέση με τα διεθνή χρηματιστήρια.

Το ευρώ πρώτο θύμα

Πρώτο θύμα των ανησυχιών για τα χρέη των ευρωπαϊκών χωρών δεν θα μπορούσε παρά να είναι το ευρώ. Το κοινό νόμισμα υποχώρησε στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 14 μηνών έναντι του δολαρίου, την ώρα που οι ξένοι επενδυτικοί οίκοι υποβαθμίζουν τις προβλέψεις τους για την ισοτιμία.

Το ευρώ έχει χάσει το 7,5% της αξίας του έναντι του δολαρίου από τις αρχές του έτους, υποχωρώντας κάτω από τα 1,28 δολάρια. Η Standard Bank υποβάθμισε το στόχο της για το νόμισμα στα 1,20 δολάρια από τα 1,25 δολάρια και εκτίμησε ότι το ευρώ θα διολισθήσει μέχρι και στα 1,15 δολάρια τους επόμενους μήνες, καθώς η ευρωπαϊκή κρίση θα βαθαίνει. «Δεν βλέπουμε κάποια ένδειξη ότι αυτή η κρίση πλησιάζει στο τέλος της», γράφει ο επικεφαλής αναλυτής συναλλάγματος της τράπεζας, Steven Barrow.

Τα τέσσερα μονοπάτια της «μετάδοσης»

«Η Ελλάδα είναι ένα μικροσκοπικό τμήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ακόμα και εάν ολόκληρη η χώρα εξαφανιζόταν κάτω από τη στάθμη της θάλασσας αύριο, η παγκόσμια οικονομία δεν θα ένιωθε το παραμικρό τρέμουλο», έγραφε στους Financial Times η αρθρογράφος Gillian Tett, την ώρα που το ελληνικό πρόβλημα γινόταν πρωτοσέλιδο στον οικονομικό Τύπο ολόκληρου του πλανήτη. Αυτό που ανησυχεί τη συντάκτρια είναι οι δυσοίωνοι παραλληλισμοί ανάμεσα στην περίπτωση της Ελλάδας και εκείνη της Bear Stearns ή της Lehman Brothers.

«Όταν η Bear Stearns κατέρρευσε, την άνοιξη του 2008, ήταν και εκείνη ένα πολύ μικρό κομμάτι του συνολικού χρηματοοικονομικού συστήματος. Όμως οι επιπτώσεις ήταν πολύ μεγαλύτερες του δικού της μεγέθους», εξήγησε η Tett. «Και αυτό γιατί η Bear, όπως και η Lehman έξι μήνες αργότερα, ήταν συνδεδεμένη με μια σειρά από οργανισμούς μέσω ενός σύνθετου πλέγματος συναλλαγών τις οποίες ελάχιστοι άνθρωποι κατανοούσαν. Το κύμα επιπτώσεων ήταν σημαντικό, αλλά και άγνωστο».

Επιχειρώντας να αποκρυπτογραφήσει αυτό το σύνθετο πλέγμα των συναλλαγών, μέσω του οποίου η Ελλάδα απειλεί σήμερα το διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα, η JP Morgan κατέληξε στις τέσσερις οδούς μετάδοσης της κρίσης.

Η πρώτη έχει να κάνει με τις επιπτώσεις της δημοσιονομικής πολιτικής στην οικονομική δραστηριότητα και στον ιδιωτικό τομέα. Αν και η περιφέρεια της Ευρωζώνης (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία και Ισπανία) εφαρμόζει πολύ περιοριστική δημοσιονομική πολιτική. Εντούτοις αυτή αντισταθμίζεται μέχρι στιγμής από την αντίθετη τάση που εξακολουθεί να καταγράφεται στη Γερμανία.

Ο δεύτερος δρόμος για τη μετάδοση της κρίσης είναι μέσω των ζημιών που προκαλούν σε κάθε είδους χαρτοφυλάκια οι θέσεις στα ομόλογα της περιφερειακής Ευρωζώνης. Τα καλά νέα στο μέτωπο αυτό είναι, σύμφωνα με την JP Morgan, ότι τα 47 δισ. ευρώ που έχουν χαθεί από τις αρχές του έτους στα ομόλογα της Ελλάδας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, αντισταθμίζονται από τα κέρδη των 52 δισ. ευρώ που βγάζουν οι επενδυτές από τις θέσεις τους στα υπόλοιπα κρατικά ομόλογα της Ευρωζώνης.

Το ενδεχόμενο να βάλουν οι δυνάμεις της αγοράς στο στόχαστρο ακόμα μεγαλύτερα «θύματα», θεωρείται το τρίτο σκέλος αυτής της κρίσης. Η τέταρτη οδός για τη μετάδοση της κρίσης είναι μέσω της διατραπεζικής αγοράς, όπου έγινε και η μεγαλύτερη ζημιά μετά τη χρεοκοπία της Lehman Brothers. Τα επιτόκια έχουν αρχίσει ήδη να ανεβαίνουν, ενώ ισπανικές και πορτογαλικές τράπεζες αντιμετωπίζουν δυσκολίες δανεισμού, αν και όχι τόσες, όσες οι ελληνικές.

Ισοτιμία