Τα έχουν συμφωνίσει όλα!

Κραυγαλέοι ψίθυροι για ελληνοτουρκική συμφωνία

Στο επίπεδο της ρητορικής και της επικοινωνιακής πολιτικής οι θέσεις της Αθήνας και της Αγκυρας παραμένουν αμετάβλητες: Για την ελληνική πλευρά μόνη διαφορά είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο, ενώ για την τουρκική υπάρχει μια λίστα εκκρεμοτήτων, που περιλαμβάνει το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων της χώρας μας με το casus belli να αμφισβητεί την εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου, του εύρους του ελληνικού εναερίου χώρου, τις γκρίζες ζώνες και τέλος την τουρκική άποψη για το καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης σε τρεις περιοχές του Αιγαίου. Εύλογα τίθεται το ερώτημα πώς μπορούν να συγκερασθούν οι εκ πρώτης όψεως αγεφύρωτες αυτές θεωρήσεις, με τον όποιο συμβιβασμό συχνά να θεωρείται απεμπόληση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη, πιο περίπλοκη, με την υφαλοκρηπίδα να διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο σε συσσωρευμένα αδιέξοδα σχεδόν τεσσάρων δεκαετιών. Μια ματιά στον Χάρτη του Αιγαίου αρκεί για να μας πείσει ότι η οριοθέτηση δεν αναιρεί την ανάγκη τη συνεκμετάλλευσης του υποθαλάσσιου ενεργειακού πλούτου, με δεδομένο το κόστος της διπλής υποδομής εξόρυξης και της σημερινής χρηματοδοτικής στενότητας. Η μεγάλη εκκρεμότητα, το μεγάλο ερωτηματικό, είναι η φερεγγυότητα και η αξιοπιστία του Ερντογάν ως συνομιλητή, κατά πόσο δηλαδή μπορεί να εγγυηθεί την συνεργασία της στρατιωτικής ηγεσίας σε μία δυναμική συνολικής εκκαθάρισης εκρεμμοτήτων.

Υφαλοκρηπίδα
Επέκταση χωρικών υδάτων
Ας σταθούμε λίγο τον ορισμό της Υφαλοκρηπίδας: Πρόκειται για το δικαίωμα οικονομικής εκμετάλλευσης του θαλάσσιου βυθού σε βάθος όχι μεγαλύτερο από 200 μέτρα πέραν του ορίου των εθνικών χωρικών υδάτων. Άρα, όταν μιλάμε για οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας υπονοούμε οριστική λύση στην εκκρεμότητα της άσκησης του διεθνώς κατοχυρωμένου δικαιώματος της χώρας μας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα μέχρι τα δώδεκα μίλια.
Με τα σημερινά δεδομένα, το πιο πιθανό σενάριο είναι η χώρα μας να εξαγγείλει την επέκταση των χωρικών της υδάτων σε διαφοροποιημένο εύρος (π.χ., 12, 10, 8): αλλεπάλληλοι γύροι διερευνητικών ελληνοτουρκικών συνομιλιών αλλά και διαβουλεύσεων με την Ρωσία, τις Παρευξείνειες Χώρες και με Διεθνείς Ναυτικές Δυνάμεις (όπως οι ΗΠΑ) επιτρέπουν και τη μεγίστη δυνατή χρήση του δικαιώματος επέκτασης που απορρέει από το Δίκαιο της Θάλασσας και των ζωτικών συμφερόντων των παραπάνω άμεσα ενδιαφερομένων. Εξυπακούεται ότι μετά τη μονομερή ελληνική εξαγγελία το casus belli χάνει κάθε σημασία.
Επόμενη λογική και αναμενόμενη κίνηση η εναρμόνιση του εθνικού ελληνικού εναερίου χώρου με το νέο εύρος των εθνικών χωρικών υδάτων, ώστε να τερματισθεί η σημερινή ιδιομορφία των έξι μιλίων στη θάλασσα και των δέκα στον αέρα (που ειρήσθω εν παρόδω έγινε ντε φάκτο αποδεκτή από την Αγκυρα από το 1932 μέχρι και το 1974). Η εναρμόνιση κατά περίπτωση σημαίνει αλλού αύξηση, αλλού μείωση του εθνικού εναερίου χώρου, ανάλογα με το εύρος των χωρικών υδάτων. Ετσι θα εκλείψουν και οι παραβιάσεις του εθνικού εναερίου χώρου από την Πολεμική Αεροπορία της Τουρκίας, που γίνονται μεταξύ έξι και δέκα μιλίων ως έμπρακτη αμφισβήτηση του εύρους του σημερινού εθνικού εναερίου χώρου. Σε ό,τι αφορά το FIR Αθηνών, ζητούμενες πλέον θα είναι τεχνικές διευθετήσεις αντίστοιχες με τη διεθνή πρακτική.
Τα παραπάνω, μαζί με την απόφαση για παραπομπή της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας στη Χάγη, θα συρρικνώσουν δραματικά τις «Γκρίζες Ζώνες», την αμφισβήτηση δηλαδή της ελληνικής κυριαρχίας σε μεγάλο αριθμό νησίδων και βραχονησίδων, καθώς θα εκλείψει η τουρκική καχυποψία για τη δημιουργία τετελεσμένων από την ελληνική πλευρά με τον εποικισμό βραχονησίδων (μόνον οι κατοικημένες δικαιούνται υφαλοκρηπίδα και αποκλειστική οικονομική ζώνη).

Διαιτησία
Διμερείς διαπραγματεύσεις ή Χάγη; Ενα ανύπαρκτο δίλημμα
Διμερείς διαπραγματεύσεις ή προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης; Το δίλημμα στην πραγματικότητα είναι ανύπαρκτο, αφού πρέπει να γίνουν και τα δύο.
Προϋπόθεση για να δεχθεί το Διεθνές Δικαστήριο να εκδικάσει τη διαφορά είναι η σύνταξη Συνυποσχετικού, όπου οι δύο πλευρές θα συμφωνούν στην περιγραφή της διένεξης και θα δεσμεύονται να εφαρμόσουν τη μέλλουσα να εκδοθεί, απόφαση. Επί της ουσίας, αν Αθήνα και Αγκυρα συντάξουν συνυποσχετικό, θα έχουν διανύσει το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής προς τη λύση, καθώς η περιγραφή της διαφοράς θα εμπεριέχει εκ των πραγμάτων και τις κόκκινες γραμμές των δύο πλευρών, με το δικαστήριο να καλείται επί της ουσίας να επενδύσει νομικά έναν προϋπάρχοντα διμερή πολιτικό συμβιβασμό και να διευκολύνει τις δύο πλευρές να απορροφήσουν το εσωτερικό κόστος που συνεπάγεται κάθε συμβιβαστική λύση.Εύλογα τίθεται το ερώτημα ποιες θα μπορούσαν να είναι οι σημαντικότερες κοινά αποδεκτές κόκκινες γραμμές που θα πρέπει να λάβει υπόψη της η Χάγη στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Η απάντηση είναι απλή:
* Πρώτον, να μην εγκλωβισθούν ελληνικά νησιά στο Αιγαίο σε συμπαγή τουρκική υφαλοκρηπίδα.
* Δεύτερον, να μην παρεμποδίζεται η πρόσβαση σε σημαντικά λιμάνια ή θαλάσσιες διόδους της Τουρκίας (π.χ. Σμύρνη και Δαρδανέλια) από συμπαγή ελληνική υφαλοκρηπίδα.

Αποστρατιωτικοποίηση
Τι δεν συζητάμε με την Αγκυρα
Αν στα παραπάνω υπάρχει επέκταση και όχι συρρίκνωση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων σε σχέση με το σημερινό status quo εκτός συζήτησης και διαπραγμάτευσης είναι τα τρία ζητήματα αποστρατιωτικοποίησης που θέτει η Τουρκία στο Αιγαίο:
- Το πρώτο που αφορά τη Λήμνο, την Σαμοθράκη και τον Άγιο Ευστράτιο έχει λυθεί από την συνθήκη του Μοντρέ το 1936, που καταργεί το καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης των Στενών με την ισχύ της στα τρία ελληνικά νησιά να έχει αναγνωρισθεί με δήλωση του τότε Τούρκου υπουργού Εξωτερικών.
- Τα άλλα δύο, οι περιορισμοί στην στρατιωτική παρουσία σε Χίο, Μυτιλήνη και Σάμο, όπως προβλέπει η Συνθήκη της Λοζάνης, και η πλήρης αποστρατιωτικοποίηση των Δωδεκανήσων ως θέμα εθνικής ασφάλειας δεν αποτελεί αντικείμενο διμερούς διαπραγμάτευσης, αλλά ελληνικών εθνικών πρωτοβουλιών στο πλαίσιο εμπέδωσης της εμπιστοσύνης με τον ανατολικό γείτονα, με αμοιβαιότητα στην αποκλιμάκωση της αντιπαράθεσης στρατιωτικών δυνάμεων.
kostasxan.blogspot.com