Αρτύρ Ντε Γκομπινό (1816 – 1882).

Αρτύρ Ντε Γκομπινό (1816 – 1882)

Γάλλος διπλωμάτης, συγγραφέας, εθνολόγος και κοινωνικός στοχαστής, που θεωρείται ο πατέρας του «επιστημονικού φυλετισμού» (ρατσισμού). Το πλήρες όνομά του ήταν Ζοζέφ Αρτύρ Κόμης του Γκομπινό (Joseph Arthur Comte de Gobineau).

Γεννήθηκε στην πόλη Βιγ Ντ' Αβρέ στις 14 Ιουλίου 1816 από οικογένεια βασιλοφρόνων. Ο πατέρας του ήταν ανώτερος δημόσιος υπάλληλος και η κρεολή μητέρα του κυρία επί των τιμών της πριγκίπισσας Παυλίνας Βοναπάρτη (αδελφής του Ναπολέοντα) και συγγραφέας αισθηματικών μυθιστορημάτων. Το 1930 παράτησε τον πατέρα του και μαζί με τον γιο της μετακόμισε στην Ελβετία. Εκεί, ο νεαρός Αρτύρ άρχισε να ενδιαφέρεται για τον Οριενταλισμό.

Με την ενηλικίωσή του το 1935 μετακόμισε στο Παρίσι και άρχισε να γράφει μυθιστορήματα σε συνέχειες για εφημερίδες και άρθρα σε μοναρχικά περιοδικά. Στα αριστοκρατικά λογοτεχνικά σαλόνια, όπου σύχναζε, γνωρίστηκε με τον διανοούμενο και πολιτικό Αλέξις Ντε Τοκβίλ («Η Δημοκρατία στην Αμερική») και ανέλαβε γραμματέας του στη σύντομη θητεία του Τοκβίλ στο Υπουργείο Εξωτερικών το 1849. Τότε ξεκίνησε τη διπλωματική του καριέρα και μέχρι το 1877 υπηρέτησε διαδοχικά στην Ελβετία, στην Περσία, στην Ελλάδα (1864 - 1868), στη Βραζιλία και τη Σουηδία.

Ο Γκομπινό έγινε γνωστός και ως συγγραφέας λογοτεχνικών έργων, ιστορίας και λογοτεχνικής κριτικής. Τα μυθιστορήματά του διακρίνονται για την πρωτοτυπία και τον χαλιναγωγημένο οίστρο τους και συχνά παραβάλλονται με ανάλογα του Σταντάλ και του Μεριμέ.

Το βιβλίο του που άσκησε τη μεγαλύτερη επίδραση ήταν το «Δοκίμιο για την ανισότητα των ανθρώπινων φυλών» (1853-1855). Στο έργο του αυτό εκφράζει την άποψη ότι μεταξύ των ανθρώπινων φυλών υπάρχει μια ιεραρχία, η οποία τεκμηριώνεται από βιολογικές, ανθρωπολογικές και ιστορικές μελέτες. Ανώτερη όλων είναι το λευκό έθνος των Αρείων της Ινδίας. Ο Γκομπινό υποστηρίζει ότι η μοίρα των ανθρώπινων πολιτισμών καθορίζεται από τη φυλετική τους σύνθεση και ότι οι Άριες κοινωνίες ανθούν, όσο δεν έρχονται σε επιμιξία με μαύρα και κίτρινα στοιχεία.

Σύμφωνα με τον Γκομπινό, δέκα είναι οι μεγάλοι πολιτισμοί που αναπτύχθηκαν στην ιστορία της ανθρωπότητας: Περσικός, Ινδικός, Αιγυπτιακός, Ασυριακός (συμπεριλαμβάνονται ο Εβραϊκός και ο Φοινικικός), Αρχαίος Ελληνικός, Κινεζικός, Γερμανικός του 5ου μΧ, Αλλεγανιακός της Βορείου Αμερικής, Μεξικάνικος και Περουβιανός. Και όλοι τους έγιναν και αναπτύχθηκαν με την καθοριστική συμβολή της Αρείας φυλής. Στις μέρες του Γκομπινό, η μόνη καθαρή φυλή Αρείων ήταν η Γερμανική, όπως πίστευε. Όχι των συγχρόνων του Γερμανών που είχαν αναμιχθεί με Σλάβους και Κέλτες και ήταν νόθοι, αλλά η ξανθή δολιχοκέφαλος φυλή κυανού αίματος, η οποία κατοικούσε στην Αγγλία, το Βέλγιο και τη Βόρεια Γαλλία.

Οι φυλετικές θεωρίες του Γκομπινό άρχισαν να γίνονται γνωστές και να εξαπλώνονται, όταν τις εγκολπώθηκαν αρχικά οι Παγγερμανιστές του 19ου αιώνα, στη συνέχεια ο αγγλογερμανός πολιτικός Χιούστον Τσάμπερλεν (1855 - 1927) και φυσικά ο Αδόλφος Χίτλερ, που τις προσάρμοσε στα δικά του μέτρα. Θεωρούσε τους Γερμανούς της Γερμανίας ως τον μόνο καθαρό εκπρόσωπο της Αρείας Φυλής, σε αντίθεση με τον Γκομπινό, που δεν ήταν και αντισημίτης.

Ο Αρτύρ ντε Γκομπινό υπηρέτησε στη Γαλλική Πρεσβεία της Αθήνας από το 1864 έως το 1868. Μέρος του έργου του είναι αφιερωμένο στη χώρα μας. Έγραψε μελέτες για τον Καποδίστρια και την νεώτερη Ελλάδα, ταξιδιωτικές αναμνήσεις και μυθιστορήματα. Στα ελληνικά κυκλοφορούν τα βιβλία «Στο βασίλειο των Ελλήνων στα τέλη του 19ου αιώνα» (εκδόσεις «Περίπλους») και «Ακριβή Φραγκοπούλου και το κόκκινο μαντήλι» (εκδόσεις «Ολκός). Ο Γκομπινό υποστήριξε, μεταξύ άλλων, ότι η νίκη των Ελλήνων κατά τους Μηδικούς Πολέμους υπήρξε ολέθρια, όπως και η εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, επειδή προκάλεσαν την καταστροφή του περσικού πολιτισμού.

Ο φυλετισμός του Γκομπινό επηρέασε σημαντικά την εξέλιξη των θεωριών και των πρακτικών του ρατσισμού, αλλά σήμερα έχει περιπέσει σε πλήρη ανυποληψία. Μπορούμε να τον δούμε υπό το πρίσμα του ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος για τον βιολογικό και κοινωνικό ντετερμινισμό τον 19ου αιώνα, απόρροια πολύχρονων ιστορικών, ανθρωπολογικών και εθνολογικών μελετών. Εν κατακλείδι, ο φυλετισμός του Γκομπινό δεν ήταν πολιτικός, αλλά «επιστημονικός».

Ο Ζοζέφ Αρτύρ Κόμης του Γκομπινό πέθανε στο Τορίνο στις 13 Οκτωβρίου 1882.