Περιμένουν να γίνουν Έλληνες;

Οι παροικίες αλλοδαπών στην Αθήνα

Το κέντρο, λειτουργώντας σαν... ρεσεψιόν, διανέμει στις γειτονιές τους νεοφερμένους

Εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες, μόνιμοι και παράνομοι, από δεκάδες χώρες κατοικούν στο Λεκανοπέδιο συνδιαμορφώνοντας ένα πολύχρωμο όσο και πολύπλοκο μωσαϊκό. Το μεγαλύτερο αριθμητικά τμήμα των μεταναστών βρίσκεται στον δήμο των Αθηναίων (σχεδόν ένας στους δύο) ενώ παράλληλα, το κέντρο της πρωτεύουσας τα τελευταία χρόνια υποδέχεται και στη συνέχεια «διανέμει» στις γειτονιές τους περισσότερους νεοφερμένους μετανάστες, λειτουργώντας σαν... ρεσεψιόν.

Από τους Αλβανούς της δεκαετίας του '90 μέχρι τους Σουδανούς της τελευταίας δεκαετίας, οι περισσότερες «φυλές» μεταναστών πέρασαν έστω και για μικρό χρονικό διάστημα από το κέντρο. Αργότερα, οι ίδιοι μετανάστες μετακινήθηκαν σε περιοχές όπως Πατήσια, Κυψέλη, Σεπόλια, «αφήνοντας χώρο» σε νεοεισερχόμενους μετανάστες. «Και σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος των μεταναστών της Αθήνας μένει σε περιοχές γύρω από το κέντρο», σχολιάζει στην «Κ» ο αντιπρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, κ. Θωμάς Μαλούτας, ο οποίος υποστηρίζει ότι η υποβάθμιση αυτών των περιοχών ξεκίνησε πολύ νωρίτερα, από την εποχή της αντιπαροχής.

«Μετανάστες μένουν σε πολυκατοικίες εκείνης της περιόδου, τις οποίες εμείς απαξιώσαμε. Οι περιοχές ήταν ήδη υποβαθμισμένες. Ακριβώς γι' αυτό το λόγο προσείλκυσαν τους μετανάστες, καθώς είχαν χαμηλά ενοίκια», εξηγεί ο ίδιος.

Οσο περισσότερα χρόνια μένουν οι μετανάστες στην Ελλάδα και εντάσσονται στο εργατικό δυναμικό της χώρας, τόσο μετακινούνται ολοένα πιο μακριά από το κέντρο. Δεν είναι τυχαίο ότι η μεγαλύτερη εθνοτική ομάδα, οι Αλβανοί και οι Αλβανίδες έχουν διασκορπιστεί σε πολλές γειτονιές και παρουσιάζουν μεγάλη διασπορά και τάση συγχώνευσης με τον ελληνικό πληθυσμό.
Από τη δεκαετία του '90 δημιουργήθηκαν μεταναστευτικές νησίδες κατοικίας μεταναστών, όπως η πολωνική γειτονιά μεταξύ Αχαρνών και Σταθμού Λαρίσης ή τα νέα στέκια των Πακιστανών στον Αγιο Ιωάννη Ρέντη. Υπάρχουν, ωστόσο, και παλαιότερες «παροικίες», οι οποίες λειτούργησαν σαν πόλοι έλξης. Στην πραγματικότητα, οι μετανάστες, ερχόμενοι στην Ελλάδα, ζουν αρχικά σε σπίτια συγγενών ή φίλων και στη συνέχεια σε κοντινή απόσταση προκειμένου να βοηθούν ο ένας τον άλλον, να εργάζονται ή να διασκεδάζουν μαζί. Ετσι εξηγείται και η ισχυρή παρουσία ομογενών από χώρες της πρώην ΕΣΣΔ στην Καλλιθέα.

Πακιστανοί στη Νέα Ιωνία

Μια τέτοια μικρή κοινότητα είχαν οι Πακιστανοί στη Νέα Ιωνία, από τη δεκαετία του 1970 ακόμα. Τότε, η ζήτηση για φθηνότερα εργατικά χέρια σε εργοστάσια και βιοτεχνίες ιματισμού της περιοχής άνοιξε τις πύλες για μετανάστες από το Πακιστάν. Μελετητές ανέφεραν ότι υπήρχαν διακρατικές συμβάσεις για την εισδοχή τους, κάτι που ωστόσο φαίνεται να είναι αστικός μύθος. «Οταν ψάξαμε μέσα από τα επίσημα αρχεία προέκυψε ότι δεν υπήρξε ποτέ καμία διακρατική συμφωνία, όπως πιστεύουν αρκετοί», αναφέρει στην «Κ» ο ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, κ. Θάνος Μαρούκης.
«Οι μετανάστες επιλέγουν περιοχές με φθηνό κτιριακό απόθεμα, με φθηνά ενοίκια. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι η Κυψέλη. Οι μεσοαστοί κάτοικοί της μετακινήθηκαν σταδιακά προς τα βόρεια, με αποτέλεσμα να εγκατασταθούν εκεί πολλοί μετανάστες από την Αλβανία», συμπληρώνει στην «Κ» ο κοινωνιολόγος κ. Δημήτρης Παρσάνογλου, ερευνητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

Αλλος σημαντικός παράγοντας επιλογής είναι η απόσταση ή η πρόσβαση που έχουν οι μετανάστες στις εργασίες τους. Χαρακτηριστικά, πολλές γυναίκες από τις Φιλιππίνες και τη Σρι Λάνκα μένουν στους Αμπελοκήπους, καθώς η περιοχή έχει άμεση πρόσβαση με μέσα μαζικής μεταφοράς στα βόρεια προάστια, όπου εργάζονται ως οικιακές βοηθοί. Στους Αμπελοκήπους επίσης ζουν πολλοί Αιθίοπες, καθώς στην περιοχή λειτουργεί Κοπτική εκκλησία.

Σύμφωνα με τον κ. Μαλούτα, υπάρχουν περιοχές στην Αθήνα, με κυρίαρχο παράδειγμα την πλατεία Ομονοίας, που ναι μεν αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα, ωστόσο δεν μπορούν να χαρακτηριστούν γκέτο. «Είμαστε τυχεροί που τα προηγούμενα χρόνια δεν υπήρξαν μεγάλα προγράμματα κοινωνικής κατοικίας (εργατικές πολυκατοικίες), όπως σε άλλες χώρες, που στη συνέχεια υποβαθμίστηκαν και έγιναν σημείο συγκέντρωσης μεταναστευτικών ομάδων, με τη μικρότερη δυνατότητα πρόσβασης σε αξιοπρεπή κατοικία», καταλήγει ο ίδιος.

Κάλυψαν ανάγκες σε πολλούς τομείς

Η μετανάστευση δεν είναι παιδί μόνο της ανάγκης στη χώρα προέλευσης, έρχεται να καλύψει και υπαρκτές ανάγκες στη χώρα εισαγωγής. Για παράδειγμα, τα μαζικά κύματα των Αλβανών που ήρθαν στην Ελλάδα τη δεκαετία του '90 στράφηκαν προς την ανθούσα τότε οικοδομή, προς τις εργασιοβόρες αγροτικές εργασίες, ενώ μεγάλο τμήμα των γυναικών αλβανικής καταγωγής απορροφήθηκαν σαν οικιακές βοηθοί. Αλλες στράφηκαν και προς τη «βιομηχανία της διασκέδασης», κυρίως ως σερβιτόρες, καθαρίστριες, εργαζόμενες στην κουζίνα κ.λπ. Οι εισροές που ακολούθησαν από άλλες βαλκανικές χώρες, την Ανατολική Ευρώπη και την πρώην ΕΣΣΔ έφεραν στη χώρα μας πιο ειδικευμένο εργατικό δυναμικό. Η προετοιμασία των Ολυμπιακών Αγώνων, τα «μεγάλα έργα» της εποχής, απαίτησαν εκατοντάδες χιλιάδες φθηνά εργατικά χέρια, με αποτέλεσμα να απορροφηθούν οι μετανάστες από την Ανατολική Ευρώπη. Πολλοί ανέπτυξαν περαιτέρω δεξιότητες, εξελίχθηκαν ως τεχνίτες στους τομείς της οικοδομής, της συντήρησης σπιτιών ή των μεγάλων τεχνικών έργων, βρήκαν εργασία τα επόμενα χρόνια, αλλά δοκιμάζονται τώρα από την οικονομική κρίση.

Τα μεταναστευτικά κύματα από την Ασία (Πακιστάν, Μπανγκλαντές κ.λπ.) οδηγήθηκαν είτε στα χωράφια είτε σε παραδοσιακές βιοτεχνίες. Παραδοσιακές ασχολίες, όπως η εργασία γυναικών από τις Φιλιππίνες ως οικιακές βοηθοί, διατηρήθηκαν. Στο εμπόριο, δυναμική είναι η ανάπτυξη καταστημάτων από Κινέζους, αλλά και Ινδούς, Πακιστανούς κ.λπ. Το εμπόριο του δρόμου κρατούν οι Αφρικανοί κυρίως.

Πάντως, όσοι μετανάστες εισέρχονται στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια βρίσκονται αντιμέτωποι με την οικονομική κρίση, γεγονός που οδηγεί στην περιθωριοποίηση αλλά και στην παραβατικότητα.

kathimerini.gr