Το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα.

«Βοηθήστε να κρατήσουμε το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα ανοιχτό!»

Συμπληρώνονται φέτος 30 χρόνια από τα εγκαίνια του Μουσείου, παρ' όλα αυτά οι πόροι για τη λειτουργία του δεν είναι εξασφαλισμένοι. Το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, με τη συλλογή, τις εκθέσεις, τα ποικίλα επιστημονικά και εκπαιδευτικά του προγράμματα, δεν στεγάζει απλώς τις μνήμες ενός αγώνα αλλά αποτελεί συγχρόνως και μια μαρτυρία. Μια συνεχή μαρτυρία για τον μακεδονικό κόσμο και τη μακεδονική ζωή, που πέρασε από τη βυζαντινή περίοδο στα ιδιαίτερα δύσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας, των εξισλαμισμών και του παιδομαζώματος... Στη συνέχεια γνώρισε τη βουλγαρική προπαγάνδα και τρομοκρατία που επιβουλευόταν την ίδια του την υπόσταση και τα χώματά του. Και οι πρώτοι οι οποίοι πλήρωσαν το τίμημα με τη ζωή τους ήταν οι ιερείς και οι ελληνοδιδάσκαλοι της περιοχής, οι οποίοι, παρ’ όλη την αφόρητη πίεση, δεν έστερξαν να συμβιβαστούν και να εξωμόσουν πολιτισμικά, εκκλησιαστικά, εθνικά. Οι οπαδοί της βουλγαρικής εξαρχίας γνώριζαν πως για να προχωρήσει η ιδιότυπη εθνικιστική-πολιτισμική τους γενοκτονία στην περιοχή θα έπρεπε να αποκόψουν τους ελληνικούς πληθυσμούς από τη μητέρα εκκλησία -δηλαδή το οικουμενικό πατριαρχείο- και από τα ελληνικά γράμματα. Και παρόλο που σε αρκετές περιπτώσεις οι ελληνικοί πληθυσμοί είχαν ξεχάσει τη γλώσσα των προγόνων τους, οι ίδιοι άνθρωποι αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για την ελληνικότητα της Μακεδονίας. (Και μάλιστα σε μια περιοχή που η γη της ακόμη και σήμερα χαρίζει απλόχερα στους αρχαιολόγους μοναδικά ευρήματα από το αρχαιοελληνικό της παρελθόν, που μαρτυρούν με μοναδική ακρίβεια την εθνική περιπέτεια και συνέχεια του ελληνισμού και της ρωμιοσύνης στην περιοχή). Το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, για μας τους ανθρώπους της νεοτερικής και μετανεοτερικής εποχής, σήμερα που η χώρα μας αγωνίζεται να αποφύγει τη χρεοκοπία, αποτελεί έναν ενδιάμεσο με όλον αυτόν τον κόσμο, με όλους όσους αγωνίστηκαν για την αποφυγή της ευρύτερης πολιτισμικής μας κατάρρευσης, της εθνικής στη Μακεδονία και τη λοιπή Βόρεια Ελλάδα. Παράλληλα δεν έπαψε να προσφέρει σημαντικό επιστημονικό έργο απέναντι στην προσπάθεια αλυτρωτικής λαθροχειρίας του ονόματος της Μακεδονίας από τους βόρειους γείτονές μας, μια υπόθεση που βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Όσο για την επαπειλούμενη διακοπή της λειτουργίας του Μουσείου, και μάλιστα ενώ ολόκληρη η Βόρεια Ελλάδα γιορτάζει τα 100 χρόνια από την απελευθέρωσή της, αυτή θα είναι η κατ’ εξοχήν χρεοκοπία μας. Ας κάνουμε λοιπόν όλοι ό,τι περνά από το χέρι μας. Έτσι, η συνέχιση της λειτουργίας του ιδρύματος και του μουσείου αναγκαστικά επαφίεται στον πατριωτισμό των Μακεδόνων και στις ιδιαίτερα φιλότιμες προσπάθειες των ανθρώπων του. Ακολουθεί συνέντευξη με τον πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, ιστορικό, ομότιμο καθηγητή ΑΠΘ Ιωάννη Κ. Χασιώτη (φωτογραφία αριστερά), ο οποίος δεν δίστασε να κάνει μια σχεδόν δραματική έκκληση προς τους ιδιώτες να συνδράμουν τη λειτουργία του ιδρύματος ώστε αυτό να συνεχίσει την προσφορά του. Σε μια περίοδο κρίσης, όπως η σημερινή, τι σημασία έχει η μελέτη και η προσφυγή στην ιστορία και στην παράδοση ενός τόπου; Μήπως αυτό αποτελεί πολυτέλεια; Το αντίθετο. Σε κάθε περίοδο κρίσης ο συνειδητοποιημένος πολίτης αναζητεί στο παρελθόν όχι μόνο τα αίτια της τρέχουσας κακοδαιμονίας του, αλλά και τους ιστορικούς παράγοντες που βοήθησαν σε ανάλογες ή και πιο δύσκολες καταστάσεις τον ελληνικό κόσμο να ανασυγκροτηθεί και να ανακάμψει. Τι μπορούμε να αντλήσουμε από την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα; Μία από τις δυσκολότερες περιόδους της νεότερης και σύγχρονης ιστορίας μας ήταν τα τέλη του 19ου και τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα· και οι δυσκολίες εκείνες αφορούσαν κυρίως τη Μακεδονία (το Κρητικό ήταν σχεδόν λυμένο). Σε πολλούς φαινόταν τότε η υπόθεση χαμένη. Είχαμε και την ήττα του 1897 και την οικονομική χρεοκοπία (όσα έσοδα μπορούσε να συγκεντρώσει η Ελλάδα θα έπρεπε να δοθούν σε πολεμικές αποζημιώσεις). Και όμως, οι ηττημένοι και ταπεινωμένοι Έλληνες έσπευσαν να βοηθήσουν τον αγώνα που διεξαγόταν στη Μακεδονία και να ανατρέψουν τα δεδομένα υπέρ των ελληνικών θέσεων. Και μόνο η εκτίμηση αυτή αρκεί για να αιτιολογήσει κανείς την προβολή της επετείου του Μακεδονικού Αγώνα. Και όσον αφορά τον Παύλο Μελά και τη θυσία του για τη Μακεδονία, με τον οποίο συνδέθηκε ο εορτασμός της επετείου; Ο Παύλος Μελάς αποτελεί έκφραση ακριβώς εκείνης της εντυπωσιακής εθνικής προσπάθειας. Και γι’ αυτό τιμάται συμβολικά. Η αυτοθυσία του έδρασε ως καταλύτης προκαλώντας κύματα εθελοντών από όλα τα μέρη του ελληνισμού (ελεύθερα και μη), που πολέμησαν στη Μακεδονία για να πετύχουν το ακατόρθωτο. Σε παλαιότερη συνέντευξη μας είχατε πει ότι «εφόσον δεν λύθηκε το ζήτημα του ονόματος ‘Μακεδονία’ με τα Σκόπια, δεν έληξε και ο αγώνας». Η επίσκεψη του πρωθυπουργού της Τουρκίας στα Σκόπια στα τέλη Σεπτεμβρίου και η έκφραση συμπαράστασης προς τη γειτονική χώρα μάλλον επιβεβαιώνει τα λόγια σας, κι αυτό θα πρέπει να μας κάνει πιο προσεκτικούς... Μόνο όσοι εθελοτυφλούν δεν αντιλαμβάνονται ότι ο αγώνας δεν τελείωσε. Και είναι πολυεπίπεδος. Θα έλεγα μάλιστα ότι το καθαυτό πεδίο στο οποίο καλούμαστε να αγωνιστούμε είναι η εθνική αυτοσυνειδησία, η οποία βέβαια αποκτάται με την ιστορική γνώση και, γενικότερα, με την παιδεία. Στο πεδίο άλλωστε αυτό κερδήθηκε και ο Μακε-δονικός Αγώνας. Εκεί θα κριθεί και τώρα και στο μέλλον. Οι δράσεις του ιδρύματος και του μουσείου συνιστούν και μια ευρύτερη διπλωματική προσπάθεια για τον σύγχρονο μακεδονικό αγώνα; Δεν θα έλεγα διπλωματική, αλλά εκπαιδευτική και επιστημονική. Αν οι καρποί των προσπαθειών μας αξιοποιούνται ή όχι στις διπλωματικές προσπάθειες των αρμόδιων παραγόντων, είναι ένα θέμα που αφορά αυτούς, όχι το ίδρυμά μας. Προς ποια κατεύθυνση πιστεύετε πως θα πρέπει να στραφούν οι δράσεις και οι εκδηλώσεις για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, της Μακεδονίας και όλης της Βόρειας Ελλάδας; Τι θα πρέπει να αποφύγουμε; Καταρχάς, να αποφύγουμε τη ρητορεία. Και, φυσικά, να φροντίσουμε για την αρτιότερη (και όχι «πανηγυρική») προβολή της ιστορίας μας, που, φοβούμαι, δεν είναι επαρκώς γνωστή στο ευρύτερο κοινό. Αλλά βέβαια η επέτειος δεν είναι μόνο αφορμή για ιστορικά μαθήματα· είναι ευκαιρία να αναστοχα-στούν οι πολίτες της Θεσσαλονίκης (και όχι μόνο) πάνω στο παρελθόν και το παρόν της, αλλά και στις ενδεχόμενες προοπτικές της. Υπήρξε κάποια εξέλιξη ως προς το θέμα της επιχορήγησης του ιδρύματος; Σε ό,τι αφορά την κρατική επιχορήγηση, δεν είχαμε κανένα ευχάριστο νέο. Μόνο οικονομική κάλυψη συγκεκριμένων προγραμμάτων (που δεν έχουν όμως καμιά σχέση με τα λειτουργικά έξοδα του μουσείου). Γι’ αυτό και έχουμε στραφεί στην αναζήτηση χορηγών. Ευτυχώς έσπευσαν να μας στηρίξουν αρκετοί συμπολίτες μας, μερικοί από το υστέ-ρημά τους. Τελικά σ’ αυτούς και μόνο σ’ αυτούς στηρίζεται η λειτουργία του ιδρύματος, ακόμα και για το τρέχον, το επετειακό έτος 2012. Αλλιώς, όχι βέβαια το ίδρυμα μας αλλά όλοι μας, ιδιαίτερα οι Έλληνες Μακεδόνες, θα ήμασταν κυριολεκτικά αντικείμενο της χλεύης των Σκοπιανών και των συμμάχων τους. Από την πλευρά μας, έχουμε ελαχιστοποιήσει τις λειτουργικές δαπάνες μας. Εξάλλου, οι περισσότεροι συνεργάτες μας εργάζονται εθελοντικά και χωρίς αμοιβή. Έτσι, δεν αναστείλαμε ούτε τη λειτουργία του μουσείου ως εκθεσιακού χώρου και κέντρου έρευνας, ούτε βέβαια τις δράσεις μας σε διάφορους τομείς (επιστημονικούς, εκπαιδευτικούς κτλ.). Ποια είναι πλέον η αγωνία σας για τη λειτουργία του ιδρύματος και του μουσείου; Πώς μπορεί κάποιος να σας συνδράμει; Ανέφερα ήδη ότι τελικά επιβιώσαμε (προς το παρόν) χάρη στη συνδρομή των ευαισθητοποιημένων συμπατριωτών μας, οι οποίοι, μακριά από την εύκολη ρητορική των όψιμων «μακεδονομάχων» (που, ας σημειωθεί, είναι μάλλον απόντες στην προσπάθειά μας), έσπευσαν να δώσουν απτά δείγματα της εθνικής τους ευαισθησίας. Αλλά η δική τους συνδρομή επαρκεί, όπως είπα, για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Γι’ αυτό χρειάζεται να μας βοηθήσουν και άλλοι, ώστε να καταφέρουμε να ξεπεράσουμε τη δύσκολη αυτή περίοδο, κρατώντας ανοιχτό το μουσείο, χωρίς να αναστείλουμε και τις άλλες επιστημονικές και εκπαιδευτικές του δραστηριότητες. Αυτή είναι και η αγωνία μας, και γι’ αυτό θα ήθελα, μέσω της εφημερίδας σας, να ζητήσω από τους συμπολίτες μας τη συμπαράστασή τους. Από το αφιέρωμα της "Μακεδονίας" της Κυριακής στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα Επιμέλεια αφιερώματος, συνέντευξη, κείμενο: Στέλιος Κούκος