Επιτέλους και κάτι αισιόδοξο!

Ομάδα Ελλήνων ερευνητών «θωρακίζει» τα αντικαρκινικά φάρμακα

Τον τελευταίο χρόνο ξεκίνησε και μια νέα συνεργασία με έμπειρους επιστήμονες από το Ινστιτούτο Α. Φλέμινγκ, στο επιστημονικό πεδίο της αρθρίτιδας. «Ψυχή» της όλης προσπάθειας είναι ο καταξιωμένος ερευνητής, Γιώργος Κοντοπίδης, η δράση του οποίου στον τομέα της ανακάλυψης φαρμάκων αναγνωρίστηκε το 2008 από το Iδρυμα Μποδοσάκη.

Ο Eλληνας ερευνητής μετά τις αρχικές σπουδές του στα πανεπιστήμια των Ιωαννίνων και της Γλασκόβης, στους τομείς της χημείας και της βιοτεχνολογίας αντίστοιχα, ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στο Τμήμα Ιατρικής του πανεπιστήμιου του Εδιμβούργου (UK), όπου και εργάστηκε ως μεταδιδακτορικός ερευνητής. Στην Ελλάδα επέστρεψε τον Μάιο του 2006 και με τον βαθμό του επίκουρου καθηγητή ανέλαβε την ευθύνη του εργαστηρίου Βιοχημείας.


Οι ανακαλύψεις. Ο κύριος στόχος της διδακτορικής του έρευνας ήταν η ανακάλυψη των (μη-πεπτιδικών) ενώσεων ως αντικαταστάτες του ανοσοκατασταλτικού φαρμάκου κυκλοσπορίνη. Μάλιστα, οι πρώτοι (μη-πεπτιδικοί) αναστολείς αυτού του είδους για ένα άλλο φάρμακο, την κυκλοφιλίνη, ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια της διατριβής του.

Αλλες σημαντικές του ανακαλύψεις ήταν η πρωτεϊνική δομή της κυκλοφιλίνης, η οποία άνοιξε νέες δυνατότητες για τον σχεδιασμό των πιο εκλεκτικών παραγώγων κυκλοσπορίνης για ασθένειες όπως η μαλάρια.

«Προσπάθησα να ξεκλειδώσω την... κλειδαριά, που ονομάζεται πρωτεΐνη», επισημαίνει στο «Εθνος της Κυριακής» ο κ. Κοντοπίδης. «Κάθε λειτουργία του σώματός μας συνδέεται με κάποια πρωτεΐνη. Ο οργανισμός μας έχει χιλιάδες από αυτές. Η λογική, λοιπόν, είναι πως όταν υπάρχει μια δυσλειτουργία ή μια πάθηση, όπως ο καρκίνος, εμπλέκεται και κάποια πρωτεΐνη.

Αρα, ο στόχος είναι να την αδρανοποιήσουμε ή να την ενεργοποιήσουμε -κατά περίπτωση- ώστε να σταματήσει να ?δημιουργεί? πρόβλημα. Δουλειά μου είναι, λοιπόν, να σχεδιάσω εκείνες τις ουσίες που θα αναστείλουν ή θα εντείνουν τη λειτουργία μιας πρωτεΐνης του οργανισμού, που στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει να κάνει με τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων και τον καρκίνο.

Μερικές από τις ουσίες που ανακάλυψα, έδωσαν ιδέες ή έκαναν αποδοτικότερα φάρμακα που βρίσκονται στο στάδιο των κλινικών δοκιμών, που σημαίνει πως δοκιμάζονται σε ανθρώπους ως αντικαρκινικά φάρμακα».

Στο ερώτημά μας για το αν υπάρχουν φάρμακα που να θεραπεύουν πλήρως διάφορες μορφές καρκίνου ή αν είμαστε κοντά σε τέτοιου είδους ανακαλύψεις, η απάντηση του κ. Κοντοπίδη είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρα...

«Εχει γίνει μεγάλη πρόοδος σε αρκετά πεδία. Για παράδειγμα, στη λευχαιμία. Πριν από 30 χρόνια πέθαινε το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων που νοσούσαν από λευχαιμία, ενώ σήμερα έχουμε καταφέρει να επιβιώνει το μεγαλύτερο ποσοστό. Μπορεί η ασθένεια να μην εξαλείφεται, αλλά ότι 200 εκατ. άνθρωποι ζουν 10 χρόνια παραπάνω, είναι μεγάλο βήμα».


H καταξίωση
Αναφορές σε συνέδρια και βιβλιογραφία

Το Κέντρο για την Ερευνα και την Τεχνολογία Θεσσαλίας (ΚΕΤΕΑΘ) έχει προσφέρει στον Ελληνα επιστήμονα εγκαταστάσεις στο ίδρυμά του, στην Καρδίτσα, στις οποίες ο ίδιος ίδρυσε το εργαστήριο ανάπτυξης φαρμάκων. Το προσωπικό του Εργαστηρίου Βιοχημείας αριθμεί, σήμερα, 6 μέλη. Η ανακάλυψη των φαρμάκων με στόχο την αναστολή της διαδικασίας πολλαπλασιασμού των καρκινικών κυττάρων είναι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του τα τελευταία 10 έτη.

Οι πρωτεΐνες που περιλαμβάνονται σ’ αυτή τη διαδικασία, όπως η PCNA, οδήγησαν σε καταξιωμένες ερευνητικές εργασίες, σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και αποτέλεσαν εξώφυλλο τεύχους του περιοδικού των πρακτικών της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ. Επίσης, η συνεισφορά του στην ανακάλυψη νέων αναστολέων του κυτταρικού κύκλου με στόχους τις κινάσες είναι συνεχόμενη και εκτενής, όπως προκύπτει από τις 31 παρουσιάσεις και 600 αναφορές σε συνέδρια και στη διεθνή βιβλιογραφία. Εχει καταθέσει 37 ατομικές συντεταγμένες κρυσταλλικών δομών πρωτεϊνών και 3 διεθνείς πατέντες!